بیان قولیهر گفتاری که توضیح دهنده کلام مجمل باشد، بیان قولی نامیده می‌شود. ۱ - تعریفهر گفتاری که توضیح دهنده کلام مجمل باشد، بیان قولی یا به عبارتی مبین قولی نامیده می‌شود، که هم شامل سخن خدای متعال است. ۱.۱ - مثالدر سوره بقره در ماجرای گاو بنی اسرائیل، ابتدا به اجمال دستور به ذبح آن داد و سپس در ادامه آیه تمام خصوصیات گاو مزبور را بر شمرد، و هم شامل سخن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است، چنان که در مورد زکات فرمود:" فیما سقت السماء العشر " که مبین مقدار زکات واجب از زراعت دیم است. ۲ - انواع گفتار در بیان قولیگفتار تام : در بیان قولی ممکن است گفتار تام باشد، مانند این که اول گفته شود:" اکرم العلما " و سپس گفته شود:" اکرم الزهاد منهم ". گفتار غیر تام : یا ممکن هست غیر تام باشد، مانند:" اکرم العلما الزهاد منهم ". ۳ - انواع بیان قولیبیان قولی دو گونه است: نص : اولی نص هست که آن را محکم نیز می گویند، و عبارت است از دلالت صریح کلام بر معنای مراد، به طوری که در آن احتمال معنای دیگر داده نشود، مانند:" الله خالق کل شی ء ". ظاهر : دومی ظاهر هست و آن وقتی هست که دلالت کلام بر معنای مراد و روشن باشد، اما غیر آن نیز احتمال داده شود، یعنی در آن، دو معنا احتمال داده شود، یکی راجح و دیگری مرجوح، در این صورت، طرف راجح را ظاهر و طرف مرجوح را مؤوّل می‌گویند. [۵]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۲۸.
[۶]
مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۱۴۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۶، برگرفته از مقاله «بیان قولی». |